اندیشکده مصری: پس از وقایع افغانستان دیگر اعتمادی به آمریکا وجود ندارد

تهران- ایرنا- اندیشکده مصری «الاهرام» در خصوص تبعات عقب‌نشینی آمریکا از افغانستان نوشت: چگونگی عقب‌نشینی بیانگر پایان هژمونی آمریکا در جهان بود و حیثیت واشنگتن از چهار بُعد ضربه خورد.

به گزارش ایرنا، مرکز پژوهش‌های سیاسی و راهبردی «الاهرام»* در گزارشی به قلم «معتز سلامة» کارشناس مسائل سیاسی این مرکز با عنوان «کاهش اعتماد؛ پیامدهای عقب نشینی از افغانستان» نوشت: عقب نشینی دراماتیک آمریکا از افغانستان و مشاهده صحنه افغانستانی‌هایی که در فرودگاه کابل به چرخ و بال های هواپیمای آمریکایی «C-۱۷ Globe master» چنگ زده اند و به طور مصیبت باری از آن سقوط می کنند، هیچ تردیدی در کاهش اعتماد به نقش آمریکا و آسیب دیدن جایگاه این کشور در جهان باقی نگذاشته است.

مشابه این رویدادها پیش این در ویتنام و سومالی هم اتفاق افتاده است. اما نوع و چگونگی عقب نشینی آمریکا از افغانستان فراتر از شکست و عقب نشینی است و این نوع عقب نشینی بیانگر پایان هژمونی، نقش و جایگاه آمریکا در جهان است و پس از پایان دوره آمریکا دوران چین آغاز خواهد شد.

از نگاه مرکز پژوهش های سیاسی و راهبردی الاهرام، کاهش اعتماد به آمریکا پس از عقب نشینی این کشور دارای چهار بعد می باشد که این ابعاد عبارتند از:

۱-کاهش اعتماد به گزارش‌ها و راهبردهای آمریکا:

موضع آمریکا درباره جنگ افغانستان در سال ۲۰۰۱ میلادی با توجه به پژوهش ها، گزارش ها و راهبردهایی که دستگاه ها و مراکز پژوهشی، احزاب، اندیشکده ها و لابی ها تدوین کرده بودند، شکل گرفت. ده ها گزارش درباره راهبرد و اهداف آمریکا از جنگ در افغانستان و عراق نظریه پردازی کردند. برخی از این گزارش ها بازتاب گسترده ای داشتند. اما پس از سپری شدن چند سال مشخص شد که این گزارش ها از الگو و نمونه آمریکایی طرفداری می کنند و فاقد مطالعه جدید درباره ماهیت دیگر جوامع بودند.

۲- بی‌اعتمادی به چتر حمایت نظامی و امنیتی آمریکا:

وعده حمایت نظامی و امنیتی آمریکا از همپیمانان خود برای مدت چند دهه از مهمترین عناصر اعتماد به نقش آمریکا در جهان در سطوح مختلف بود. این چتر حمایتی با پیمان ناتو آغاز شد که کانون دایره امنیتی غرب را تشکیل می دهد. در ادامه آمریکا ادعای حمایت از ژاپن، کره جنوبی، تایوان و ... را مطرح کرد. سپس آمریکا با کشورهایی که با حمله به افغانستان و عراق موافقت کرده بودند همکاری‌های امنیتی و نظامی را گسترش داد اما این روابط امنیتی آمریکا پس از عقب نشینی از افغانستان با شک و تردید روبرو شد و اعتماد به واشنگتن را از بین برد.

مانند نظریه دومینوی دموکراسی اکنونی برخی نگران آنند که دومینو معکوس رخ دهد و پس از عقب نشینی آمریکا از افغانستان بسیاری از همپیمانان واشنگتن سقوط کنند.

شاید سقوط کابل آخرین قطعه دومینو نباشد که در جهان سقوط می کند. زیرا پیامدهای عقب نشینی آمریکا زمانبر خواهد بود. برخی معتقدند که سقوط افغانستان پیامدهای دردناکی درباره تصورها پیرامون قدرت و رهبری آمریکا به دنبال خواهد داشت. اکنون کار به جایی رسیده است که بسیاری از همپیمانان آمریکا در ناتو به واشنگتن با دیده تردید نگاه می کنند.

۳- الگو و دموکراسی غیرقابل اعتماد آمریکایی:

از گفتمان هایی که هنگام حمله آمریکا به افغانستان و عراق رواج یافت مجادله هایی بود که از سوی نظریه پردازان دومینو دموکراسی مطرح شد. آنها اشاره می کردند که اگر آمریکا، نظام های استبدادی را سرنگون سازد نظام های دموکراسی هوادار غرب سر کار خواهند آمد.

این موضوع سبب خواهد شد نظام های استبدادی دیگر مانند قطعه های دومینو سقوط کنند. از این نظریه به عنوان اصلی ترین بهانه برای جنگ به ویژه از سوی محافظه کاران جدید در دولت «جورج دبیلو بوش» استفاده شد.

اکنون با سقوط افغانستان این موضوع ثابت شده است که این اندیشه ها آرزوهای مصیبت باری بیش نبودند. یک روز پس از اینکه طالبان کنترل کابل را در دست گرفت چین به طور ضمنی به دموکراسی خواهان در هنگ کنگ هشدار داد. روزنامه «گلوبال تایمز» چین با اشاره به اوضاع کنونی افغانستان از فعالان دموکراسی در هنگ کنگ خواست که به آمریکا توجهی نکنند. این روزنامه نوشت هر کسی که سیاستمداران آمریکا ادعا می کنند که از وی حمایت می کنند با بدبختی روبرو خواهد شد و از عواقب وخیم رنج خواهد برد.

۴- بی‌اعتمادی به اقدام آمریکا برای بازسازی دولت:

مهمترین چیزی که با الگوی حمله آمریکا به افغانستان و عراق همراه بود این بود این تصور بود که این حمله الگویی برای اشغال، اداره و بازسازی دولت بود. رابطه آمریکا با این کشورها در پایان جنگ آمریکا برای سرنگونی رژیم ها با حمایت نیروهای اجتماعی یا گروه های فرقه ای یا قبیله ای پایان نیافت. بلکه پس از حمله و سقوط رژیم، فروپاشی همه جانبه داخلی با هدف بازسازی ملی جدید با نظارت آمریکا دنبال شد.

شرکت های پیمانکاری متخصص، هنرمندان و تکنوکرات های آمریکا با هزینه های بسیار در این زمینه نقش آفرینی کردند تا الگوی حکومتی که سال های طولانی بر روی آن سرمایه گذاری شده بود، تقویت شود. قانون ملی جدیدی وضع شد و نظام حکومتی متکی به سهمیه طایفه ای و قبیلیه ای با نظارت آمریکا شکل گرفت. بعدها مشخص شد که این روند به طور کامل تصنعی است و به محض اینکه فرصت فراهم شد روال مانند سابق شد. شرط بندی ها برای تغییرات اجتماعی و روند ایجاد ارتش ملی مدرن با شکست روبرو شد.

این اندیشکده مصری در پایان گزارش خود آورد: به طور خلاصه می توان گفت پیامدهای عقب نشینی آمریکا در کاهش اعتماد به واشنگتن خلاصه نمی شود. بلکه پیامدهای این عقب نشینی در دوره آینده مشخص خواهد شد و تاریخ عقب نشینی آمریکا از افغانستان پایان عصر آمریکایی و آغاز عصر چینی خواهد بود و نظام بین المللی جدیدی و الگوی جدیدی از قدرت بین المللی شکل خواهد گرفت.

*مرکز مطالعات سیاسی و راهبردی الاهرام در سال ۱۹۶۸ به عنوان کانونی که در چارچوب موسسه الاهرام فعالیت می کند، تاسیس شد. هدف این مرکز مطالعه جامعه اسرائیل، صهیونیسم و مساله فلسطین عنوان شده که به مرور زمان ماموریت آن گسترش یافته و فعالیت علمی و پژوهشی را دنبال می کند. این مرکز همچنین در بخش مهمی از گزارش های خود ابعاد مختلف مسائل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مصر را مورد بررسی قرار می دهد. این مرکز همچنین دارای واحد مطالعات عربی و منطقه ای، واحد روابط بین الملل، واحد مطالعات امنیتی، واحد مطالعات رسانه ای و افکار عمومی و واحد مطالعات اقتصادی است.