ادامه نگرانی‌ها در افغانستان از محدودیت در آزادی رسانه‌ها

۲۵ مهر ۱۴۰۰ - ۱۷ اکتبر ۲۰۲۱

کمیته جهانی حمایت از خبرنگاران: 'طالبان خبرنگاران و خانواده‌های آن‌ها را هدف قرار می‌دهند'

بسیاری از خبرنگاران افغان می‌گویند که آزادی رسانه‌ها در زیر حاکمیت امارت طالبان در افغانستان بسیار محدود شده است و بار دیگر تکرار کرده‌اند که آن‌ها زیر شرایط سخت سانسور، نگرانی و دلهره کار می‌کنند.

سی پی جی ( CPJ)، کمیته جهانی حمایت از خبرنگاران، در گزارش‌های مختلفی طی چند ماه گذشته اعلام کرده است که چشم‌انداز کار رسانه‌ای که دست آورد بزرگ بیست ساله در افغانستان بود، در معرض خطر قرار گرفته است.

پیشتر سی پی جی، کمیته جهانی حمایت از خبرنگاران گفته بود که طالبان خبرنگاران افغان و خانواده‌های آن‌ها را تهدید، بازداشت و شکنجه می‌کنند.

جوئل سیمون، مدیر اجرایی سی‌پی‌جی در این اعلامیه‌ها هشدار داد که" یک نسل کامل" از خبرنگاران در افغانستان در معرض "خطر" هستند. وی افزده که این سازمان، به عنوان بخشی از تلاش های حمایتی خود، از ایالات متحده و دیگر دولت های گروه ۷ خواسته است تا برای حمایت از مصونیت و امنیت خبرنگاران در این کشور بیشتر تلاش کنند.

همزمان برخی از خبرنگاران افغان بار دیگر به بی‌بی‌سی تاکید کرده‌اند که بخاطر کاری که انجام می‌دهند نگران‌اند تا مبادا از سوی امارت طالبان بازداشت، تهدید و یا شکنجه شوند.

به گفته نجیب شریفی رئیس کمیته مصونیت خبرنگاران افغانستان پیشتر گفته بود چالش‌های مالی نیز باعث شده تا تعداد زیادی از رسانه‌ها کارمندان خود را کاهش دهند و تولید برنامه را محدود کنند. به گفته او حتی تعدادی از رسانه‌ها در "شرف سقوط قرار دارند"

مسئولین شماری از آژانس‌های خبری در افغانستان در گفتگو با رسانه‌های خارجی تائید کرده‌اند که بسیاری از همکاران‌شان در شرایط جدید یا خانه‌نشین شده‌اند و یا مجبور به فرار از کشور.

آزادی رسانه‌ها در افغانستان پیش از حاکمیت طالبان یکی از نماد‌های دموکراسی نوپای برای این کشور خوانده می‌شد. با گسترش فعالیت‌های رسانه‌ای ده‌ها و صدها خبرنگار مرد و زن در رادیوها، شبکه‌های تلویزیونی و رسانه‌های چاپی کار می‌کردند.

بر اساس آمار رسمی دولت گذشته تا دو ماه پیش چیزی بیش از ۴ صد رسانه شنیداری، دیداری و چاپی در افغانستان فعالیت داشت.

بسیاری از خبرنگاران افغان اما می‌گویند از دو ماه به این سو که طالبان قدرت را تصاحب کرده‌اند وضعیت رسانه‌ای از "زمین تا آسمان" فرق کرده است.

به گفته نهاد های دفاع از رسانه های آزاد در این مدت بیش از ۷۰ در صد از فعالیت‌های رسانه‌ای متوقف شده است. در این میان ده ها شبکه خصوصی در مرکز و ولایات بود که ظرف سال‌های گذشته به چشم و گوش مردم مبدل شده بودند.

ابراهیم پرهر، مسئول ایستگاه رادیو عروج در ولایت فراه به خبرگزاری فرانسه گفته است که در گذشته در همکاری با بیست خبرنگار ۱۹ ساعت برنامه های معلوماتی، فرهنگی و موسیقی و سرگرمی پخش می‌کردند .

او گفته است که حالا تمامی همکاران زن این رادیو خانه‌نشین شده و تمامی ۱۹ ساعت را "برنامه مذهبی" پخش می کنند.

آقای پرهر گفته است که نگرانی اصلی او امنیت کارکنان این رسانه به خصوص خبرنگاران زن است و افزوده که اگر وضعیت به همین شکل ادامه یابد، درهای رادیوی او نیز مانند شبکه‌های خصوصی دیگر بسته شود.

افزایش ترورهای هدفمند؛ ده‌ها تهدید علیه خبرنگاران افغان ثبت شده است

سی پی جی کمیته دفاع از خبرنگان می گوید در سال گذشته تعداد تلفات خبرنگارانی که از سوی گروه های جنایتکار و شبه نظامی در جهان کشته شده اند دو برابر شده است

خبرنگاران داخل افغانستان می گویند این روزها وقتی روی گزارشی کار می کنند که جنبه انتقادی نسبت به طالبان داشته باشد بسیار نگران می باشند تا مبادا با واکنش آن‌ها مواجه شوند.

یک خبرنگار که نخواست اسمش فاش شود به بی بی سی گفت که "به طور نمونه نشرات تلویزیون طلوع را نگاه کنید که با گذشته تا چه حدی تغییر کرده است".

او گفت در حال حاضر برنامه های این رسانه "بسیار محدود و تکراری است چون اکثر خبرنگاران آن وظایف شان را به دلایل امنیتی ترک کرده اند و چنین بر می‌آید که برنامه های تولیدی‌شان نیز زیر سانسور طالبان به سختی نفس می کشد".

روزنامه‌نگاران افغان در ولایت‌ها نگرانی بیشتر دارند. یک روزنامه نگار در ولایت ننگرهار به بی بی سی گفت که جان وی در خطر است و نمی‌تواند محل بود و باش خود را فاش کند.

خبرنگاران زن اما بیشتر از دیگران در معرض بیکاری اجباری، تهدید و فرار قرار گرفته‌اند. از زمان تسلط طالبان اکثر مجری‌های تلویزیون‌ها و رادیو های خصوصی وظایف خود را ترک کرده‌اند.

ترور ملاله؛ خبرنگاران افغانستان در سایه کشتار هدفمند

"نجلا" نام مسعتار خبرنگاری است که پنج سال در یکی از رسانه‌های شنیداری در مرکز ولایت ننگرهار کار می‌کرد. صدای او در میان شهریان جلال‌آباد در پنج سال گذشته آشنا بود . این روزنامه نگار می گوید که از کودکی می‌خواست خبرنگار شود. این بانوی افغان به آژانس خبری فرانسه گفته است که یکباره خانه‌نشین شده و در بیم و نگرانی به سر میبرد که مبادا کسی به او آسیب برساند.

یک خبرنگار در کابل به بی بی سی گفت که نه تنها رسانه‌های داخلی بلکه کار همکاران افغان در رسانه‌های خارجی نیز مورد سانسور طالبان قرار می‌گیرد چنانکه در مواردی به آن‌ها گفته شده است که مطالب مشخصی را که منتقد طالبان بوده، پخش نکنند.

خبرنگاران افغان در همین حال می گویند که حتی استفاده از شبکه های اجتماعی مانند فیس‌بوک و توییتر هم در افغانستان برای آن‌هامشکل‌ساز و نگران کننده شده است. برخی از آن‌ها تائید می‌کنند که از زمان به قدرت رسیدن طالبان و مواضع سختگیرانه این گروه علیه فعالیت‌های خبرنگاری، از گذاشتن پست و تصویر در صفحات خود جلوگیری می‌کنند.

بلال کریمی، از سخنگویان طالبان اما نگرانی‌ها و فشارهایی را که خبرنگاران از آن به عنوان تهدید و سانسور یاد می کنند، رد می‌کند . او به بی بی سی گفت که امارت طالبان با رسانه‌ها میانه‌ خوبی دارد و برای شان اجازه داده است تا در هر مورد و در هر گوشه افغانستان که خواسته باشند، به طور آزادانه فعالیت کنند.

امارت اسلامی طالبان اخیرا برای رسانه‌ها آئین‌نامه‌ای وضع کرده است که می‌توان آنرا سیاست نشراتی دولت طالبان خواند.

در این آیئن‌نامه گفته شده است که رسانه‌ها نباید مطالبی را نشر کنند که غیراسلامی باشد، به ارزش های ملی توهین کند و یا مسائلی را پخش کنند که توسط مقامات طالبان تایید نشده باشد.

این آئین نامه که بلال کریمی آن را یک "رهنمون کوچک" خوانده است در ذات خود به گفته خبرنگاران افغان ابزاری است که فعالیت‌های رسانه‌ای را با چالش مواجه کرده است چون به گفته این خبرنگار بسیاری از مطالب و گزارش‌ها را به سادگی می‌شود ضد دینی، میهنی و یا مخالف تائید مقامات طالبان تعبیر کرد.

"احمد" خبرنگار دیگر افغان به بی بی سی گفت طالبان به طور غیر علنی به نیروهای ویژه خود دستور داده‌اند که مانع کار خبرنگارنی شوند که تظاهرات و گردهمایی‌ها بر ضد طالبان را پوشش می دهند.

او گفت در چندین مورد خود شاهد تلفن برخی از همکارانش بوده که برای پوشش تظاهراتی رفته بودند و سپس از سوی نفرات طالبان مورد تهدید قرار گرفته و بازداشت های چند ساعته شده‌اند.

این خبرنگار گفت طالبان به خصوص در برابر تظاهرات زنان بسیار حساس‌اند و حتی اگر پنچ زن در جایی برای اعتراض جمع شوند، پلیس ویژه طالبان به سرعت از راه می‌رسد، کمره های (دوربینهای) خبرنگاران را توقیف می‌کنند و زنان را به زور متفرق می سازند.

سی پی جی، می‌گوید در سال گذشته تعداد تلفات خبرنگارانی که از سوی گروه های جنایتکار و شبه نظامی در جهان کشته شده‌اند دو برابر شده است.

این نهاد تائید کرده است که بنیان ۲۰ ساله آزادی بیان در افغانستان با روی کار آمدن طالبان رو به فروپاشی کامل است.